Projektanci i wykonawcy systemów grzewczych,
wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w rozmowach
i na forach branżowych często zadają pytania dotyczące
interpretacji niektórych przepisów zawartych
w Warunkach Technicznych. Niejednoznaczne
zapisy potrafią przysporzyć problemów z doborem
odpowiednich parametrów izolacji, co zwłaszcza
w przypadku bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji
wymaga jasnego doprecyzowania. Wraz z ekspertami Paroc przyglądamy się najczęściej zgłaszanym przez fachowców wątpliwościom.
W kontekście bezpieczeństwa ogniowego instalacji
wodno-kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania jedną
z najczęściej omawianych kwestii jest nierozprzestrzenianie
ognia, czyli tzw. NRO. W Warunkach Technicznych,
a konkretnie w dziale Bezpieczeństwo pożarowe,
rozdział 6. Wymagania przeciwpożarowe dla palenisk
i instalacji, paragrafie § 267 znaleźć możemy następujący
zapis: Izolacje cieplne i akustyczne zastosowane
w instalacjach: wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewczej
powinny być wykonane w sposób zapewniający
nierozprzestrzenianie ognia. Warunki Techniczne
doprecyzowują dalej właściwości izolacji, które są
w stanie spełnić powyższy wymóg. Zgodnie z treścią
podpunktu 3., nierozprzestrzeniającym ognia przewodom
wentylacyjnym, wodociągowym, kanalizacyjnym
i grzewczym oraz ich izolacjom cieplnym odpowiadają:
- przewody i izolacje wykonane z wyrobów klasy
reakcji na ogień, zgodnie z Polską Normą PN-EN
13501-1: A1L; A2L-s1, d0; A2L-s2, d0; A2L-s3, d0; BL-
s1, d0; BL-s2, d0 oraz BL-s3, d0;
- przewody i izolacje stanowiące wyrób o klasie
reakcji na ogień, zgodnie z Polską Normą PN-EN
13501-1: A1L; A2L-s1, d0; A2L-s2, d0; A2L-s3, d0; BL-
s1, d0; BL-s2, d0 oraz BL-s3,d0, przy czym warstwa
izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć
klasę reakcji na ogień co najmniej E.
Powyższe rozdzielenie wśród przewodów i izolacji bardzo
często powoduje wątpliwości i pytania wykonawców i projektantów instalacji. Jak należy interpretować ów zapis?
– W pierwszym przypadku mówimy o rurociągu dostarczonym na budowę, który zostaje zamontowany, a następnie dodatkowo zaizolowany. Są to dwa niezależne
produkty, często od dwóch różnych producentów.
Wówczas oba wyroby muszą posiadać klasę reakcji na
ogień w zakresie od BL-s3, d0 do A1L – wyjaśnia Michał
Nękanowicz, Doradca techniczny ds. współpracy
z biurami projektowymi w firmie Paroc.
– W drugim przypadku mówimy na przykład o rurociągu
preizolowanym, złożonym z przewodu stalowego,
izolacji i płaszcza. Materiał izolacyjny może co prawda
posiadać klasę reakcji na ogień E, ale tylko jeśli
przewód razem z izolacją jako całość spełnia wymagania
minimum BL-s3, d0. Taka izolacja, traktowana
jako osobny wyrób, nie spełni jednak wymogów NRO
w pierwszym z analizowanych przypadków – dodaje.
Klasa klasie nierówna
We wspomnianych zapisach mamy wyszczególnione
tzw. klasy reakcji na ogień, czyli oznaczenia materiałów
budowlanych informujące o zachowaniu danego
materiału pod wpływem znormalizowanego źródła ognia.
Polska norma PN-EN 13501-1 dokonuje dodatkowej
klasyfikacji w obrębie klas reakcji na ogień materiałów,
dzieląc je na niepalne, palne, niekapiące, samogasnące
i intensywnie dymiące. Powyższe nazwy mogą być
lekko mylące. W myśl Warunków Technicznych, nierozprzestrzeniającym ognia przewodom wentylacyjnym,
wodociągowym, kanalizacyjnym i grzewczym oraz ich
izolacjom cieplnym, wbrew pozorom, odpowiadać mogą
m.in. produkty palne. Klasy spełniające wymagania WT
oznaczono w tabeli poniżej kolorem zielonym. |
Przewody wentylacyjne a przewody oddymiające
Osobny akapit warto poświęcić zapisom normy PN-EN
1366 -- Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych.
W części pierwszej odnosi się ona do przewodów
wentylacyjnych, a w części ósmej – do przewodów
oddymiających. Niestety oba zapisy często traktuje się
w sposób tożsamy, co jest błędem. Warto więc zagłębić
się w dokumenty i sprawdzić, na którą część normy
dany producent powołuje się, opisując swój produkt.
– Część pierwsza ma zastosowanie w przypadku przewodu
wentylacji czy klimatyzacji, który przechodzi przez
maszynownię, która jest oddzielną strefą pożarową –
wyjaśnia Michał Nękanowicz. – W części drugiej mówimy
zaś chociażby o wielostrefowym oddymianiu garaży.
Są to więc dwa osobne tematy – dodaje ekspert firmy
Paroc. Wymagania ogniowe dla przewodów wentylacyjnych
określa podpunkt 1. wspomnianego na początku
paragrafu § 267 Warunków Technicznych, który mówi:
Przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów
niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne
oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych
mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni
w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia.
Dalej możemy przeczytać, że przewody wentylacyjne
i klimatyzacyjne w miejscu przejścia przez elementy oddzielenia
przeciwpożarowego powinny być wyposażone
w przeciwpożarowe klapy odcinające, z kolei przewody
samodzielne lub obudowane prowadzone przez strefę
pożarową, której nie obsługują, powinny mieć odpowiednią
klasę odporności ogniowej. – Jeżeli przechodzimy
kanałem wentylacyjnym lub klimatyzacyjnym przez inną
strefę pożarową, mamy więc dwa wyjścia – podpowiada
Michał Nękanowicz. – Albo zastosujemy klapy przeciwpożarowe,
albo przykładowo zabezpieczymy je systemem
EIS 120 – wyjaśnia.
Pożar to nie tylko ogień!
Klasy reakcji na ogień bywają czasem mylone z odpornością
ogniową, która określa zdolność elementów budynku do spełnienia określonych wymagań w warunkach
odwzorowujących przebieg pożaru. Miarą odporności
ogniowej jest wyrażony w minutach czas liczony
od momentu rozpoczęcia pożaru do chwili osiągnięcia
przez element budynku jednego z trzech granicznych
kryteriów: szczelności ogniowej (E), izolacyjności
ogniowej (I) oraz dymoszczelności (S). W kontekście
odporności ogniowej warto więc podkreślić ilość paliwa,
jaką do pożaru dostarczają poszczególne materiały budowlane.
– Z jednego kilograma materiału drewno daje
nam 19 megadżuli, poliuretan będący głównym składnikiem
pianek poliuretanowych 25 megadżuli, a wełna
zaledwie 1 megadżul – wyjaśnia Michał Nękanowicz.
Podczas projektowania systemów HVAC warto jednak
pójść o krok dalej i zwrócić uwagę nie tylko na sam
ogień, płomienie oraz wysoką temperaturę. W warunkach
pożaru równie duże, o ile nie większe niebezpieczeństwo
dla osób i mienia stanowią płonące krople
oraz wydzielający się dym. Duże ilości dymu wydłużają
czas efektywnej ewakuacji z płonącego budynku,
a płonące krople przyczyniają się do dalszego rozprzestrzeniania
się ognia.
– Izolacje wykonane z wyrobów o klasie reakcji na
ogień A1 oraz A2-s1, d0, takie jak np. wełna kamienna,
najlepiej spełniają wymagania dla przewodów
nierozprzestrzeniających ognia, dlatego znajdują szerokie
zastosowanie jako zabezpieczenie ciepłochronne
i ogniochronne systemów HVAC – podsumowuje
ekspert Paroc. |
