Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2018
Szósta edycja raportu Instytutu Energetyki Odnawialnej
W raporcie zostały wskazane trzy modele biznesowe
działalności firm na polskim rynku: system prosumencki,
system autoproducenta biznesowego oraz
system aukcyjny. Jednakże raport zasadniczo skupia
się na modelu aukcyjnym jako najbardziej obecnie perspektywicznym.
Zdaniem IEO inwestycje realizowane
w ramach aukcji na energię z OZE zaczną wkrótce
dominować na polskim rynku fotowoltaiki. Dotychczas
odbyły się dopiero dwie aukcje na energię z OZE.
W efekcie aukcji pilotażowych do 2020 r. realnie powstanie
ok. 360 MW nowych mocy. Biorąc pod uwagę
szacowaną wielkość wolumenów w uchwalonej przez
sejm nowelizacji ustawy o OZE w nowym koszyku
aukcyjnym dedykowanym farmom fotowoltaicznym
i wiatrowym, w efekcie tegorocznych (prawdopodobnie
III kw.) aukcji na energię OZE zainstalowanych
może być kolejne 750 MW nowych mocy w instalacjach
fotowoltaicznych. Na koniec 2020 r. skumulowana
moc we wszystkich systemach fotowoltaicznych
może przekroczyć 1,2 GW. W momencie publikacji
raportu – uwzględniając kolejne farmy fotowoltaiczne
zrealizowane w systemie aukcyjnym do końca maja
2018 r. – łączna moc zainstalowana w PV wynosi ok.
300 MW, co daje 3,4% udział fotowoltaiki w polskim
"miksie" OZE.
W latach 2018/2019 fotowoltaika wyjdzie
z niszy, zwłaszcza dzięki systemowi aukcyjnemu
i już do końca 2020 r. może stać się jedną
z wiodących technologii OZE pod względem mocy
zainstalowanej, a system aukcyjny zmieni diametralnie
dzisiejszy obraz branży fotowoltaicznej.
Maksymalna wartość energii (wprowadzana do sieci
w okresie kolejnych 15 lat), jaką państwo planuje kupić
w tegorocznych aukcjach OZE, sięga 69 mld zł.
Skala inwestycji w same tylko farmy fotowoltaiczne
w 2019 r. może przekroczyć 3 mld zł. Tak duże inwestycje
w sektorze PV, przy skracanych przez ustawodawcę
okresach (z 24 do 18 miesięcy) na ich realizację
i innych obostrzeniach systemu aukcyjnego, są nie tylko
wyzwaniem dla firm inżynieryjnych typu "EPC" obsługujących
inwestorów, ale przede wszystkim stanowią
wyzwanie pod względem zabezpieczenia finansowego.
Rozwój OZE w latach 2006–2015 opierał się na stosunkowo
tanim finansowaniu bankowym i rosnącym
udziale finansowania korporacyjnego, ale te źródła
finansowania zaczęły się kurczyć. Obecnie, według
Związku Banków Polskich, łączna kwota jeszcze niespłaconych
kredytów udzielonych przez banki na finansowanie
projektów OZE, głównie wiatrowych, sięgnęła
już 11 mld PLN.
Banki dostrzegają mankamenty otoczenia prawnego,
w jakim funkcjonuje energetyka odnawialna. Są to:
-brak szerszej perspektywy (rzędu 25 lat) w polityce państwa,
- doraźne i nie zawsze przemyślane regulacje i niestabilność prawa oraz narastająca niepewność legislacyjna.
Bez uzyskania stabilności ekonomicznej portfela
obecnych projektów OZE, zrealizowanych w systemie
zielonych certyfikatów, banki dotychczas zaangażowane
w tego rodzaju projekty nie podejmą
ryzyka finansowania kolejnych projektów przewidzianych
do realizacji w systemie aukcyjnym.
Obserwowane
kłopoty inwestorów z pozyskaniem promesy
finansowania przed aukcją mogą ograniczyć liczbę
ofert, a wyższe od oczekiwanych koszty kapitału dla
wygranych projektów mogą wręcz uniemożliwić realizację
zakontraktowanych już wolumenów po cenach
aukcyjnych. Fotowoltaika ma jednak otwarte alternatywne
ścieżki rozwoju. Silną stroną fotowoltaiki jest bowiem
możliwość równoległego zdobywania kilku segmentów
rynku energii elektrycznej: farm słonecznych
(rynek hurtowy) oraz autoproducentów biznesowych
i prosumentów indywidualnych (rynek detaliczny). Zdaniem
firm z branży OZE napędem rozwoju PV stają
się przede wszystkim rosnące ceny energii w Polsce,
a nie regulacje.
Obecne trendy wskazują, że Polsce zabraknie 3,6% do
wypełnienia przez nią zobowiązania w wysokości minimum
15% udziału energii z OZE w bilansie zużycia
energii finalnej brutto w 2020 r. Za każde odchylenie
poniżej tego poziomu Polsce grożą kosztowne transfery
statystyczne z innych krajów lub sankcje finansowe.
Poprawić sytuację mogą przede wszystkim technologie
OZE o najkrótszych cyklach inwestycyjnych,
a więc fotowoltaika w systemie prosumenckim i małe
farmy fotowoltaiczne. W stosunku do obecnych planów
rozwoju fotowoltaiki, w przypadku zmiany polityki i poprawy
regulacji, możliwy jest znacznie bardziej ambitny scenariusz, umożliwiający dodatkowe zwiększanie zdolności
produkcyjnych o 2 TWh, co pozwoliłoby ograniczyć
koszty transferu statystycznego (uszczuplenia
w budżecie państwa) o 0,5–1 mld zł.
Wstępne analizy IEO prowadzą do wniosku, że możliwe
byłoby dodatkowe zwiększenie w tak krótkim czasie
potencjału wytwórczego o 2 TWh, odpowiednio o 0,5
TWh w segmencie prosumenckim i 1,5 TWh w segmencie
farm fotowoltaicznych, a brakujące 3,2 TWh
mogłyby wypełnić dodatkowo instalacje do wytwarzania
ciepła, prosumenckie i w systemach ciepłowniczych
(poszerzenie roli ciepła z OZE w stosunku do KPD).
Trendy i scenariusze produkcji energii elektrycznej
z OZE w Polsce zobrazowano na rysunku:
■ plan rozwoju OZE: stan rzeczywisty na koniec 2016 r. oraz prognoza IEO do 2020 r. według obecnych rządowych planów;
■ scenariusz wzmocnienia wsparcia według IEO (scenariusz na rzecz ograniczenia kosztów transferu statystycznego) – w tym proponowana przez IEO interwencyjna aukcja OZE oraz wsparcie dla prosumentów;
■ scenariusz KPD: produkcja energii elektrycznej z OZE według scenariusza z Krajowego Planu Działań.
IEO szacuje, że już na koniec 2020 r. możliwe byłoby
zwiększenie potencjału wytwórczego technologii
PV z oczekiwanych 1,2 GW do 3,2 GW
(0,5 GW w segmencie prosumenckim i 1,5 GW
w segmencie farm fotowoltaicznych), a tym samym
zwiększenie roli fotowoltaiki w wypełnieniu celu
OZE w zakresie energii elektrycznej z 6,5% do
12,5%. W ślad za tymi działaniami powinny być
uruchomione instrumenty wsparcia rozwoju krajowego
przemysłu fotowoltaiki, technologii inteligentnych
sieci energetycznych i elektromobilności
opartej na OZE oraz znacznie szersze niż w obecnej
dekadzie uwzględnienie fotowoltaiki w nowej
polityce energetycznej Polski.
Instrumenty, dzięki którym możliwe byłoby osiągnięcie
realizacji 3,2 GW do 2020 r. w sektorze fotowoltaiki:
1. Aukcja interwencyjna dla wszystkich rodzajów OZE,
która zagwarantuje rozpoczęcie produkcji energii
najpóźniej w I kwartale 2020 r., ogłoszona na początku
2019 r.
2.
2. System taryf gwarantowanych (FIT) na wszystkie
rodzaje mikroinstalacji wprowadzony najpóźniej
w I kwartale 2019 r., z gwarancją utrzymania
niezmiennej ceny do końca I kwartału 2020 r., co
oznacza, że każdy, kto do tej daty przyłączy się do
sieci, miałby zagwarantowany system FIT po znanej
z góry taryfie na 15 lat. Po tej dacie (I kwartał
2020 r.) taryfy FIT dalej funkcjonowałyby, jednakże
dla kolejnych nowych inwestorów ze zmniejszoną
wysokością gwarantowanej ceny przez 15 lat. |