Rynek Fotowoltaiki w Polsce 2018 Szósta edycja raportu Instytutu Energetyki Odnawialnej W raporcie zostały wskazane trzy modele biznesowe działalności firm na polskim rynku: system prosumencki, system autoproducenta biznesowego oraz system aukcyjny. Jednakże raport zasadniczo skupia się na modelu aukcyjnym jako najbardziej obecnie perspektywicznym. Zdaniem IEO inwestycje realizowane w ramach aukcji na energię z OZE zaczną wkrótce dominować na polskim rynku fotowoltaiki. Dotychczas odbyły się dopiero dwie aukcje na energię z OZE. W efekcie aukcji pilotażowych do 2020 r. realnie powstanie ok. 360 MW nowych mocy. Biorąc pod uwagę szacowaną wielkość wolumenów w uchwalonej przez sejm nowelizacji ustawy o OZE w nowym koszyku aukcyjnym dedykowanym farmom fotowoltaicznym i wiatrowym, w efekcie tegorocznych (prawdopodobnie III kw.) aukcji na energię OZE zainstalowanych może być kolejne 750 MW nowych mocy w instalacjach fotowoltaicznych. Na koniec 2020 r. skumulowana moc we wszystkich systemach fotowoltaicznych może przekroczyć 1,2 GW. W momencie publikacji raportu – uwzględniając kolejne farmy fotowoltaiczne zrealizowane w systemie aukcyjnym do końca maja 2018 r. – łączna moc zainstalowana w PV wynosi ok. 300 MW, co daje 3,4% udział fotowoltaiki w polskim "miksie" OZE. W latach 2018/2019 fotowoltaika wyjdzie z niszy, zwłaszcza dzięki systemowi aukcyjnemu i już do końca 2020 r. może stać się jedną z wiodących technologii OZE pod względem mocy zainstalowanej, a system aukcyjny zmieni diametralnie dzisiejszy obraz branży fotowoltaicznej.  Maksymalna wartość energii (wprowadzana do sieci w okresie kolejnych 15 lat), jaką państwo planuje kupić w tegorocznych aukcjach OZE, sięga 69 mld zł. Skala inwestycji w same tylko farmy fotowoltaiczne w 2019 r. może przekroczyć 3 mld zł. Tak duże inwestycje w sektorze PV, przy skracanych przez ustawodawcę okresach (z 24 do 18 miesięcy) na ich realizację i innych obostrzeniach systemu aukcyjnego, są nie tylko wyzwaniem dla firm inżynieryjnych typu "EPC" obsługujących inwestorów, ale przede wszystkim stanowią wyzwanie pod względem zabezpieczenia finansowego.  Rozwój OZE w latach 2006–2015 opierał się na stosunkowo tanim finansowaniu bankowym i rosnącym udziale finansowania korporacyjnego, ale te źródła finansowania zaczęły się kurczyć. Obecnie, według Związku Banków Polskich, łączna kwota jeszcze niespłaconych kredytów udzielonych przez banki na finansowanie projektów OZE, głównie wiatrowych, sięgnęła już 11 mld PLN.  Banki dostrzegają mankamenty otoczenia prawnego, w jakim funkcjonuje energetyka odnawialna. Są to:  -brak szerszej perspektywy (rzędu 25 lat) w polityce państwa, - doraźne i nie zawsze przemyślane regulacje i niestabilność prawa oraz narastająca niepewność legislacyjna. Bez uzyskania stabilności ekonomicznej portfela obecnych projektów OZE, zrealizowanych w systemie zielonych certyfikatów, banki dotychczas zaangażowane w tego rodzaju projekty nie podejmą ryzyka finansowania kolejnych projektów przewidzianych do realizacji w systemie aukcyjnym.  Obserwowane kłopoty inwestorów z pozyskaniem promesy finansowania przed aukcją mogą ograniczyć liczbę ofert, a wyższe od oczekiwanych koszty kapitału dla wygranych projektów mogą wręcz uniemożliwić realizację zakontraktowanych już wolumenów po cenach aukcyjnych. Fotowoltaika ma jednak otwarte alternatywne ścieżki rozwoju. Silną stroną fotowoltaiki jest bowiem możliwość równoległego zdobywania kilku segmentów rynku energii elektrycznej: farm słonecznych (rynek hurtowy) oraz autoproducentów biznesowych i prosumentów indywidualnych (rynek detaliczny). Zdaniem firm z branży OZE napędem rozwoju PV stają się przede wszystkim rosnące ceny energii w Polsce, a nie regulacje.  Obecne trendy wskazują, że Polsce zabraknie 3,6% do wypełnienia przez nią zobowiązania w wysokości minimum 15% udziału energii z OZE w bilansie zużycia energii finalnej brutto w 2020 r. Za każde odchylenie poniżej tego poziomu Polsce grożą kosztowne transfery statystyczne z innych krajów lub sankcje finansowe. Poprawić sytuację mogą przede wszystkim technologie OZE o najkrótszych cyklach inwestycyjnych, a więc fotowoltaika w systemie prosumenckim i małe farmy fotowoltaiczne. W stosunku do obecnych planów rozwoju fotowoltaiki, w przypadku zmiany polityki i poprawy regulacji, możliwy jest znacznie bardziej ambitny scenariusz, umożliwiający dodatkowe zwiększanie zdolności produkcyjnych o 2 TWh, co pozwoliłoby ograniczyć koszty transferu statystycznego (uszczuplenia w budżecie państwa) o 0,5–1 mld zł. Wstępne analizy IEO prowadzą do wniosku, że możliwe byłoby dodatkowe zwiększenie w tak krótkim czasie potencjału wytwórczego o 2 TWh, odpowiednio o 0,5 TWh w segmencie prosumenckim i 1,5 TWh w segmencie farm fotowoltaicznych, a brakujące 3,2 TWh mogłyby wypełnić dodatkowo instalacje do wytwarzania ciepła, prosumenckie i w systemach ciepłowniczych (poszerzenie roli ciepła z OZE w stosunku do KPD). Trendy i scenariusze produkcji energii elektrycznej z OZE w Polsce zobrazowano na rysunku:  ■ plan rozwoju OZE: stan rzeczywisty na koniec 2016 r. oraz prognoza IEO do 2020 r. według obecnych rządowych planów; ■ scenariusz wzmocnienia wsparcia według IEO (scenariusz na rzecz ograniczenia kosztów transferu statystycznego) – w tym proponowana przez IEO interwencyjna aukcja OZE oraz wsparcie dla prosumentów; ■ scenariusz KPD: produkcja energii elektrycznej z OZE według scenariusza z Krajowego Planu Działań. IEO szacuje, że już na koniec 2020 r. możliwe byłoby zwiększenie potencjału wytwórczego technologii PV z oczekiwanych 1,2 GW do 3,2 GW (0,5 GW w segmencie prosumenckim i 1,5 GW w segmencie farm fotowoltaicznych), a tym samym zwiększenie roli fotowoltaiki w wypełnieniu celu OZE w zakresie energii elektrycznej z 6,5% do 12,5%. W ślad za tymi działaniami powinny być uruchomione instrumenty wsparcia rozwoju krajowego przemysłu fotowoltaiki, technologii inteligentnych sieci energetycznych i elektromobilności opartej na OZE oraz znacznie szersze niż w obecnej dekadzie uwzględnienie fotowoltaiki w nowej polityce energetycznej Polski.  Instrumenty, dzięki którym możliwe byłoby osiągnięcie realizacji 3,2 GW do 2020 r. w sektorze fotowoltaiki:  1. Aukcja interwencyjna dla wszystkich rodzajów OZE, która zagwarantuje rozpoczęcie produkcji energii najpóźniej w I kwartale 2020 r., ogłoszona na początku 2019 r. 2. 2. System taryf gwarantowanych (FIT) na wszystkie rodzaje mikroinstalacji wprowadzony najpóźniej w I kwartale 2019 r., z gwarancją utrzymania niezmiennej ceny do końca I kwartału 2020 r., co oznacza, że każdy, kto do tej daty przyłączy się do sieci, miałby zagwarantowany system FIT po znanej z góry taryfie na 15 lat. Po tej dacie (I kwartał 2020 r.) taryfy FIT dalej funkcjonowałyby, jednakże dla kolejnych nowych inwestorów ze zmniejszoną wysokością gwarantowanej ceny przez 15 lat.  << powrót